Σημαντικές Επεξηγήσεις για το Διαγωνισμό Μαντινάδας 2015 απο τον κ. Λέκκα
Μαντινάδα
ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ
1: Η «αρχοδιά» (όχι «αρχοντιά», όπως έγραψαν πολλοί) χρησιμοποιήθηκε σε όλες τις μαντινάδες, πλην μιας, αυτούσια. Ούτε καν σύνθετη ή παράγωγή της, όπως λ. χ.: άρχοντας, αρχόντισσα, αρχοντάθρωπος, αρχοντογυναίκα, αρχοντικό, αρχοντόσπιτο, αρχοντόσογο, αρχοντοπούλα, αρχοντόπουλο, αρχοντοχωριάτης, κ. λ. π. Χρησιμοποιήθηκε, δηλαδή, ως λέξη και όχι ως θέμα. Σε θεματικούς, ωστόσο, διαγωνισμούς μπορεί και να μην υπάρχει καθόλου η λέξη στη μαντινάδα και να προκύπτει από τα γραφόμενα. Λ. χ. (μαντινάδα μου της στιγμής) :
«Ούλοι σου δείχνου σεβασμό κι οντε σε συναντούνε
στέκου και χαμογελαστοί σ’ ακριβοχαιρετούνε».
2: Ο σεβασμός, η εκτίμηση και η παραδοχή που δείχνουν οι άλλοι προς εσένα, η ικανότητα , η υπερηφάνεια, (όχι εγωισμός) και η αξιοπρέπεια που επιδεικνύεις, η επιβλητικότητα που ασκείς επάνω τους, εξ αιτίας των τρόπων και της όλης συμπεριφοράς σου, αναντίρρητα σε αναδεικνύουν άρχοντα. Επομένως η αρχοντιά στην ουσία δεν είναι χάρισμα, δηλαδή δώρο, φυσικό ή μη φυσικό, όπως λ. χ. η ομορφιά, η ωραία φωνή, η μυϊκή δύναμη κ. λ. π. αλλά είναι απόκτημα και ως τέτοιο θα’ πρεπε να προβληθεί. Μπορεί μόνο να γίνει αποδεκτό το γεγονός πως εν μέρει (και αρχικά τουλάχιστον) αναγνωρίζεται και λόγο γενιάς (αρχοντοπούλα, αρχοντόπουλο). Σύντομα όμως, σε άτομα, που δεν το αξίζουν, μπορεί να χαθεί και κανείς πλέον να μην τα αναγνωρίζει ως άρχοντες.
3: Η χασμωδία στην ποίηση (συνάντηση φωνήεντος με φωνήεν) θεωρείτε σοβαρό μειονέκτημα, καθ’ όσον στο τραγούδισμα ή την απαγγελία δημιουργεί εικόνα αντιαισθητική. Γίνεται, όμως, αποδεκτή όταν εμφανίζεται μέσα σε λέξη ( λο΄ι΄σμός), μετά από άρθρο (το άδικο), στην τομή του στίχου (μετά την 8η συλλαβή), γιατί εκεί γίνεται συχνά μικρή παύση κ. λ. π., κ. λ. π. Στην Κρητική ποίηση (η μαντινάδα είναι ποίηση και μάλιστα θεωρείται πολύ δύσκολο είδος ποίησης), η χασμωδία θα’ πρεπε να θεωρείται ακόμη σοβαρότερο μειονέκτημα. Αυτό γιατί η Κρητική διάλεκτος (δημιούργημα των προγόνων μας και απαραίτητο συστατικό στοιχείο της μαντινάδας) σε πολλές περιπτώσεις σου δίνει την δυνατότητα να την αποφύγεις ή να την θεραπεύσεις, κάτι που έχει εκπλήξει τους γλωσσολόγους. Είναι δηλαδή στο γονίδιο του Κρητικού η ευφωνία του λόγου. Τη θεραπεύει π. χ. μετά από άρθρο λ. χ.: οι γι – άντρες, η γι – αγάπη (αντί οι άντρες, η αγάπη), ο νώμος, η Νίδα (αντί ο ώμος, η Ίδα), μέσα στη λέξη λ. χ.: ο θιος, τα ζα ή οζά (αντί ο θεός, τα ζώα) κ. λ. π. Όμοια συμβαίνουν και με τα συμφωνικά συμπλέγματα λ. χ.: από τη γειτονιά (αντί απ’ τη γειτονιά), μέσα στην αυλή (αντί μεσ’ την αυλή), άθρωπος (αντί άνθρωπος) κ. λ. π. Για την επιστημονική μελέτη του πάνω στο θέμα αυτό («ΠΕΡΙ ΕΥΦΩΝΙΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥ») ο αείμνηστος γιατρός – λογοτέχνης και κρητολάτρης Μιχάλης Καυκαλάς τιμήθηκε με Βραβείο (όχι έπαινο) Ακαδημίας Αθηνών το 1998. Δυστυχώς, τέτοια θαυμαστά φαινόμενα, τα οποία έχουν εκπλήξει τους ειδικούς (Κρητικούς και μη Κρητικούς) και τα οποία καθορίζουν το γνήσιο κρητικό εκφραστικό ύφος δεν γίνονται σήμερα αποδεκτά από τους περισσότερους στιχουργούς και κριτές, είτε λόγο άγνοιας, είτε λόγο συμφέροντος και το μόνο για το οποίο ενδιαφέρονται και αναγνωρίζουν είναι το περιεχόμενο, το νόημα της μαντινάδας, που είναι βέβαια στοιχείο κυρίαρχο, δεν είναι όμως το μόνο. Μάλιστα σε μεγάλο βαθμό είναι και θέμα υποκειμενικότητας, προδιάθεσης, ακόμη και στιγμιαίας ψυχολογικής κατάστασης του ατόμου. Επί πλέον, κι αυτό ακόμη (το περιεχόμενο) σε πολλές περιπτώσεις στρεβλώνεται και κακοποιείται.
Εύχομαι πάντα επιτυχία στις πολιτιστικές σας προσπάθειες.
Με τιμή Γιώργης Λέκκας
Ιούλης 2015.
